Temel Malzemeler
Kamış Kalem (Kalem-i Kamış)
Hat sanatının en önemli aracı kamış kalemdir. Genellikle Nil nehri kıyılarında yetişen özel kamışlardan yapılır. Kalemin ucu, hattat tarafından özel bir bıçakla (makta) kesilerek şekillendirilir. Her stil için farklı kalınlıkta kamışlar kullanılır.
Kalemin kesimi, hat sanatının en kritik tekniklerinden biridir. Usta bir hattat, kamışı doğru açıda keserek istediği çizgi kalınlığını elde eder.
Mürekkep (Mürekkep)
Geleneksel hat mürekkebi, is ve zamk karışımından yapılır. İs, genellikle kandil veya mum alevinden toplanır. Zamk ise suda eritilerek mürekkebe kıvam verir. Modern dönemde hazır mürekkepler de kullanılmaktadır, ancak geleneksel mürekkep hala tercih edilir.
Mürekkebin kıvamı çok önemlidir. Çok koyu olursa akışkanlığını kaybeder, çok açık olursa yeterince belirgin görünmez.
Kağıt (Kâğıt)
Hat sanatında kullanılan kağıt, özel olarak hazırlanır. Geleneksel olarak ahar adı verilen bir karışımla kaplanır. Bu işlem, kağıdın mürekkebi emmesini kontrol eder ve yazının daha net görünmesini sağlar.
Modern dönemde, özel hat kağıtları veya kaliteli aherli kağıtlar kullanılmaktadır. Kağıdın yüzeyi pürüzsüz olmalı ve mürekkebi doğru şekilde kabul etmelidir.
Yardımcı Araçlar
Makta
Kamış kalemi kesmek için kullanılan özel bıçaktır. Genellikle fildişi veya kemikten yapılır ve üzerinde kamışın yerleştirileceği bir oluk bulunur.
Lika
Mürekkebi karıştırmak ve kalemi temizlemek için kullanılan küçük bir fırçadır. Genellikle at kılından yapılır.
Mıstar
Satırların düzgün çizilmesi için kağıt üzerine çizilen ince çizgilerdir. Özel bir aletle veya iğneyle yapılır.
Hokka
Mürekkebin saklandığı küçük kap. Geleneksel olarak cam veya seramikten yapılır.
Temel Teknikler
Kalem Tutuşu
Hat sanatında kalem tutuşu çok önemlidir. Kalem, sağ elin başparmağı ve işaret parmağı arasında, orta parmakla desteklenerek tutulur. Açı genellikle 45 derece civarındadır, ancak stil ve harfe göre değişebilir.
Çizgi Çekme
Hat sanatında her çizgi, bilinçli bir hareketle çekilir. Hattat, nefesini kontrol eder ve vücut duruşunu ayarlar. Çizgiler, tek seferde, akıcı bir hareketle çekilir. Geri dönüş veya düzeltme yapılmaz.
Nokta Sistemi
Hat sanatında harflerin oranları, nokta sistemiyle belirlenir. Bir nokta, kalemin ucunun kağıda bir kez dokunmasıyla oluşan küçük bir işarettir. Harflerin yüksekliği, genişliği ve aralıkları, bu nokta birimine göre ölçülür.
Kompozisyon
Bir hat eserinde, harflerin düzeni ve kompozisyonu çok önemlidir. Hattat, boşlukları dengeli bir şekilde dağıtır ve genel görünümün uyumlu olmasına dikkat eder. Geleneksel kompozisyon kuralları vardır, ancak usta hattatlar bu kuralları yaratıcı bir şekilde yorumlayabilir.